"ره باغ رضوان" طراحی شهری ره باغ شمال غربی حرم امام رضا (ع) در طرح ثامن شهر مشهد

توجه و تأکید شهرسازی مدرن به حرکت سواره و غفلت از ایجاد و ساماندهی پیاده راه ها، عاملی در کاهش روابط اجتماعی و ارزش های فرهنگی، کیفیت بصری و تنزل قابلیت های محیط شهری بحساب می آید. صاحبنظران مسائل شهری انتقادات زیادی در رابطه با کاهش کیفیت کالبدی-فضایی و جنبه های نامطلوب اجتماعی ناشی از این رویکرد مطرح نموده و در عین حال راهکارهایی نیز برای رفع این کاستی ارائه کرده اند. در پی این تلاش ها، جنبش پیاده گستری با توسعه پیاده راه ها در شهرها که عابران پیاده در آن عنصر اصلی شمرده می شوند، ادراک هویت فضایی، احساس تعلق به محیط و دریافت کیفیت های محیطی را پیگیری نمود. این رویکرد علاوه بر تغییر در سیمای کالبدی مراکز شهری، دگرگونی کیفیت فضای شهری، رفتار اجتماعی و زندگی مردم را نیز مورد هدف قرار داد. ره باغ رضوان، تعبیری از پیاده راه سبز منتهی به حرم رضوی شهر مشهد است که وجود آن در پی گسترش محدوده حرم و با رویکرد یادشده ضرورتی دوچندان یافته تا پیوستگی حرکت پیاده از بافت های پیرامون به سوی مجموعه حرم مطهر را تأمین کند.در پژوهش حاضر تلاش است تا الگوی طراحی ره باغ شمال غربی حرم امام رضا (ع) بر پایه اصول معماری ایرانی- اسلامی شکل بگیرد. بر پایه فرضیه این پژوهش، با طراحی اصولی باغ راه های اطراف حرم می توان علاوه بر گسترش نظام پیاده مداری در آن محدوده، انگیزه ها، رفتارها و آداب معنایی را در زائرین امام رضا (ع) تقویت نمود تا فرایند رسیدن از یک فضای شهری به یک فضای قدسی معنادار انجام پذیرد. برای شناسایی مولفه ها و متغیرهای موثر در کیفیت پیاده راه های زیارتی، در مرحله اول این پژوهش، منابع و اسناد کتابخانه ای مطالعه و بررسی گردیده است. در ادامه، یافته های تحقیق بر اساس داده های پرسشنامه از دیدگاه دست اندرکاران طرح نوسازی و بهسازی پیرامون حرم بوسیله نرم افزار آماریfriedman تحلیل، ارزیابی و اولویت بندی شده است. در مرحله بعد، معیارهای طراحی کالبدی پیاده راه از منظر معماری اسلامی تعیین گشته تا با توجه به موقعیت خاص آن در کنار پهنه ای از فضای قدسی زیارت، ایجاد احساس هویت مکانی معنی دار در زائران برای برقراری پیوند با مقصد زیارت ایجاد شود. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بر پایه اصول معماری اسلامی و با بهره گیری معیارهای کیفیت محیط و عوامل ادراکی موثر بر رفتار، باید الگوهای کالبدی انحصاری و خاصی را برای طراحی پیاده راه های اطراف حرم امام رضا (ع) بکار برد تا هویتی خوانا و معنادار در فضایی با ماهیت زیارت ایجاد گردیده و زائرین با آمادگی بیشتر و روحیه متعالی تری به زیارتگاه مشرف شوند.